ว่านไพลดำ ปูเลยดำ ว่านกระทือดำ ขนาด 1 กก. ราคา 75 บาท
การใช้สมุนไพรมารักษาโรคนับเป็นภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาตั้งแต่สมัยอดีด ถึงแม้ว่าปัจจุบันคนส่วนมากจะหันไปใช้การรักษาแบบแผนปัจจุบันกัน แต่การใช้พืชสมุนไพร เช่น ไพลเหลือง ไพลดำ หรือขมิ้นชัน ในการรักษาโรคก็ยังมีให้เห็นกันอยู่ทั่วไป โดยเฉพาะการรักษาอาการต่าง ๆ เช่น เคล็ด ขัดยอก ฟกช้ำ เป็นต้น ในบทความนี้จะขอนำเรื่องราวของไพลดำ ซึ่งเป็นพืชสมุนไพรที่ใช้กันมากในภาคใต้เป็นไม้จำพวกเหง้า ลำต้นและเหง้าเหมือนไพล กาบใบและใบและก้านใบสีเข้มออกดำ ไพลดำเป็นไม้ล้มลุก ลำต้นอยู่ใต้ดิน ลักษณะเป็นกอ เหง้าอยู่ใต้ดิน เนื้อภายในเหง้าเป็นสีม่วง หรือสีม่วงอมน้ำตาล มีกลิ่นฉุนร้อน ขยายพันธุ์ด้วยการแยกหน่อ
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไพลดำ มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Zingiber ottensii Valeton จัดอยู่ในวงศ์ขิง (Zingiberaceae) ไพลดำ มีชื่อตามท้องถิ่นต่าง ๆ เช่น ปูเลยดำ (ภาคเหนือ) ไพลม่วง ไพลสีม่วง (กรุงเทพฯ) ไพลสีม่วง ดากเงาะ (ปัตตานี) จะเงาะ (มลายู-ปัตตานี) ว่านกระทือดำ เป็นต้น
สรรพคุณของไพลดำ
ไพลดำตามตำรายาไทยสรรพคุณตะเหมือนไพล ใช้ได้เหมือนไพล แต่มีฤทธิ์แรงกว่า ซึ่งสามารถนำมาใช้ในการแก้บอบช้ำได้เป็นอย่างดี ไพลดำเป็นยาอายุวัฒนะนำมาบำรุงกำลัง ซึ่งสรรพคุณสามารถนำมาใช้ทั้งหมดคือ
ลำต้น ใช้เป็นยารักษาโรคกระเพาะอาหารเป็นพิษหรือลำไส้เป็นพิษ ตลอดถึงเป็นยาอายุวัฒนะและยาบำรุงกำลัง
ดอก มีรสขื่นสรรพคุณเป็นยาแก้ช้ำใน ช่วยกระจายเลือดที่เป็นก้อนลิ่ม ช่วยรักษาอาการบวม อาการช้ำทั้งตัว (ทั้งต้น)
เหง้า นำมาฝนทาแก้เคล็ดขัดยอก ฟกบวม แก้เหน็บชา แก้เมื่อยขบ สมานแผล ขับประจำเดือน แก้บิด สมานลำไส้ น้ำมันจากเหง้า ทาถูนวดแก้เหน็บชา แก้เส้นสายตามร่างกายตึง แก้เมื่อยขบ โดยนำเหง้าสดมาตำคั้นเอาน้ำผสมกับเกลือสะตุ ๑ ช้อนโต๊ะ กินเป็นยาระบายอ่อน ๆ แก้บิด ขับลม ขับประจำเดือนสตรี สมานลำไส้ เหง้าสด ต้มกับน้ำใส่เกลือเล็กน้อย ดื่มก่อนอาหารเช้า-เย็น ใช้รักษาโรคกระเพาะอาหารและลำไส้ หรือนำมาบดเป็นผง ผสมกับน้ำผึ้งแล้วปั้นเป็นยาลูกกลอน เก็บไว้รับประทานเช้า-เย็น วันละ ๒-๓ เม็ด เป็นยาช่วยเจริญอาหาร บำรุงกำลัง เป็นยาอายุวัฒนะ แก้ธาตุพิการ ใบ รสขื่นเอียน แก้ครั่นเนื้อครั่นตัว แก้ปวดเมื่อย ดอก รสขื่น แก้ช้ำใน กระจายเลือดที่เป็นก้อนลิ่ม ราก รสขื่นเอียน แก้เลือดกำเดาออกทางปากทางจมูก แก้อาเจียนเป็นเลือด
ใบ มีรสขื่นเอียน มีสรรพคุณเป็นยาแก้ครั่นเนื้อครั่นตัวและแก้อาการปวดเมื่อย
ประโยชน์ของไพลดำ
ไพลดำเป็นว่านทางคงกระพันชาตรี มีการนำมาใช้ในทางไสยศาสตร์ เช่น คงกระพันชาตรี ซึ่งจะต้องเสกด้วยเวทมนตร์คาถา เช่น พุทธังเป็นยา ธัมมังรักษา สังฆังหาย ตะหัง นะหิโสตัง”หรือ “นะโมพุทธายะ” ๗ จบ สำหรับว่านไพลดำนี้จะมีอยู่ด้วยกัน ๒ ประเภทคือ ว่านไพลดำชนิดเนื้อในหัวเป็นสีม่วงอมน้ำตาลจะเด่นในเรื่องของอยู่ยงคงกระพัน) และว่านไพลดำชนิดเนื้อในหัวเป็นสีดำ ซึ่งจะเด่นในเรื่องการชักนำเงินทองแต่ปัจจุบันหายากมากแล้ว
การทำลูกประคบ
การทำลูกประคบเพื่อรักษาอาการเคล็ด ขัดยอก ฟกช้ำ คือนำไพลเหลือง ไพลดำ และขมิ้นชัน ซึ่งหาได้ในพื้นที่ของชุมชนมาโขลกให้ละเอียดแล้วนำมาห่อด้วยผ้าขาวบาง มัดให้แน่น แล้วจึงนึ่งให้มีความร้อนเล็กน้อยนำมาประคบบริเวณที่มีอาการฟกช้ำ หรือบริเวณที่มีแมลงกัดต่อย โดยการประคบจะประคบทิ้งไว้ประมาณ 10 - 20 นาที ก็จะช่วยบรรเทาอาการเจ็บป่วยให้หายไปได้
